Maria (Mie) Swanenburg (1839-1915) stond in de arme Leidse wijken bekend als betrokken buurvrouw en zorgzame ziekenverzorgster. Ze regelde baantjes in de buurt en hielp met het regelen van begrafenissen. Dit leverde haar de bijnaam ‘Goeie’ Mie op.
In de arme Leidse wijken waren de leefomstandigheden en hygiene slecht, en daardoor de sterfte hoog. Maar op 14 december 1883 deed dokter Desertine aangifte van verdachte sterfgevallen in een bepaalde familie.
Henrik Frankhuizen werd door zijn moeder bij Desertine gebracht: zijn vrouw en kind waren al overleden. De politie deed ter plekke onderzoek.
Verdachte sterfgevallen
Goeie Mie werd ondervraagd: had zij misschien verdachte personen bij de woning van de Frankhuizens gezien? Zij verklaarde er al dagen niet geweest te zijn, maar buren hadden haar die ochtend nog in het huis gezien.
Bij Henrik Frankhuizen werd vergiftiging geconstateerd: hij had pap gegeten waarvan hij ‘heesch werd in de keel’. Bij Mie werden vijf verzekeringspremies gevonden op het gezin. Zij wisten daar niets van.
‘Goeie’ Mie werd gearresteerd, en bleek al vier jaar lang buurtgenoten te vergiftigen. Haar slachtoffers werd geschat op 100. Dit was wereldschokkend en werd ook ‘de zaak van de eeuw’ genoemd.
Levensverzekeringen
Mie sloot verzekeringen af op haar slachtoffers – destijds was er geen handtekening van de verzekerde nodig. Fondsbedienden hadden een dagtaak aan de premies ophalen, dus waren blij als iemand ‘alvast’ wat spaarde.
Over haar motief is nooit iets bekend geworden. De eerste moorden zullen gepleegd zijn vanuit financieel oogpunt, maar al snel bleek er geen logica meer in te zitten.
Mie had zelfs een keer arsenicum in de koffie van begrafenisvisite gedaan en er zelf als enige niet van gedronken.
Forensisch onderzoek
Arsenicum had in verschillende Europese landen trouwens al de bijnaam ‘poudre de succesion’, zoals de Fransen in de zeventiende eeuw al bedachten. Efficiënt, goedkoop en smaakloos was het makkelijk om in iemands drankje te doen om de erfenis op te strijken.
De Marsh-test maakte daar in de loop van de negentiende eeuw een einde aan: zo kon arsenicum in de lever opgespoord worden. Dit was zo revolutionair, dat dit forensisch onderzoek avant la lettre in de rechtszaak tegen Goeie Mie in de zaal uitgevoerd werd.
Dit was revolutionair. De grafdelvers belast met het opgraven van de lichamen – een unicum – rapporteerden dat er kennelijk zoveel arsenicum gebruikt was, dat het ongedierte rondom de kisten nog dood lag.
Wereldberoemd: “De Leidsche Giftmengster”
Goeie Mie ging de geschiedenis in als ‘De Leidsche Giftmengster’. Van over de hele wereld kwamen journalisten de rechtszaak volgen. Nog steeds staat ze in het Guinness Book of records als grootste gifmenger aller tijden.
Zij is nog steeds de grootste seriemoordenaar van Nederland. Ze werd veroordeeld tot levenslang en zat tot 1915 in de vrouwengevangenis in Gorinchem. “Een grooter onmensch heeft in de beklaagdenbank nooit gezeten” verklaarde haar eigen advocaat meester Vaillant. “Zij is een erreur de la nature.”
Deze lithografie werd verkocht als krantje; mensen zongen liedjes over de Leidse Mie en vergaapten zich aan haar wassen beeld op de Nederlandse kermissen.
Dare to have a drink with MIE?
Nu gebotteld in een arsenicumvrije, biologische blauwe gin, brengen we met een knipoog deze geschiedenis weer onder de aandacht. Want iedereen kent Jack the Ripper, right?
Wacht, arsenicumvrij, maar durf ik dit te drinken? Lees meer over ons distillatieproces, biologische ingrediënten en inspiratie voor het recept van gifmengster-gin.
VISIT MIE @ HET TUCHTHUIS
Nieuwsgierig geworden? Boek een ginproeverij of distilleer je eigen gin-workshop in ons Tuchthuis in het centrum van Leiden.
Lees meer over Dutch Organic Spirits
Sterke verhalen met historisch besef in een lekker drankje: bij Dutch Organic Spirits zijn we nog lang niet uitverteld en uitgeproost.
Lees meer over onze missie om gave biologische dranken met een verhaal op de markt te brengen. En als je een rol voor jezelf weggelegd ziet, laat het ons vooral weten.
